English
Trong một cuộc chiến nổi tiếng với sự tàn khốc, Trận Verdun (21 tháng 2 – 18 tháng 12 năm 1916) là một trong những cuộc xung đột dài nhất và đẫm máu nhất của Chiến tranh thế giới thứ nhất. Trong suốt 10 tháng chiến đấu, quân Pháp đã đẩy lùi một cuộc tấn công lớn của quân Đức. Đến cuối trận, số thương vong ước tính vào khoảng 400.000 người phía Pháp và 350.000 người phía Đức. Tổng cộng, khoảng 300.000 binh sĩ đã thiệt mạng.
Quân Đức thiết kế trận Verdun như một cuộc chiến tiêu hao
Các trận chiến trong Chiến tranh thế giới thứ nhất thường bắt đầu với những mục tiêu chiến thuật và nhanh chóng rơi vào bế tắc đẫm máu, nhưng hầu hết các nhà sử học tin rằng Verdun được thiết kế như một “cỗ máy nghiền thịt” ngay từ đầu. Cuối năm 1915, Tướng Đức Erich von Falkenhayn đã viết một bản ghi nhớ gửi Hoàng đế Wilhelm II, trong đó ông lập luận rằng cuộc chiến chỉ có thể giành chiến thắng bằng cách gây thương vong lớn cho quân đội Pháp, làm suy giảm ý chí chiến đấu của họ, từ đó buộc người Anh phải đàm phán hòa bình.
Thay vì tìm cách vượt qua hoặc phá vỡ phòng tuyến của Pháp, Falkenhayn lên kế hoạch dụ quân Pháp vào một cái bẫy, buộc họ phải đưa quân vào một cuộc chiến tiêu hao trong điều kiện có lợi cho Đức. “Nếu họ làm vậy,” ông viết trong bản ghi nhớ, “lực lượng của Pháp sẽ chảy máu đến chết.” Falkenhayn gọi kế hoạch tàn nhẫn này là Chiến dịch Gericht một thuật ngữ có thể được dịch là “phán xét” hoặc “nơi hành quyết.”
Trận Verdun rất quan trọng đối với hai phe
Người Đức chọn Verdun làm mục tiêu không chỉ vì thành phố này nằm ở một vùng nhô ra (salient) trên Mặt trận phía Tây, mà còn vì nó có ý nghĩa sâu sắc về mặt lịch sử chính trị. Verdun là một thành phố cổ, từng là một trong những nơi cuối cùng thất thủ trong thất bại nhục nhã của Pháp trong Chiến tranh Pháp-Phổ năm 1870-71, và từ đó được xây dựng thành một trong những pháo đài được củng cố mạnh nhất dọc theo biên giới với Đức.
Falkenhayn biết rằng bất kỳ mối đe dọa nào đối với Verdun đều sẽ bị phản kháng quyết liệt, vì sự thất thủ của nó sẽ là một đòn giáng nặng nề vào tinh thần của Pháp. Thú vị hơn, thành phố này cũng mang giá trị tình cảm đối với người Đức nhờ Hiệp ước Verdun năm 843, sự kiện đã chia cắt Đế chế Carolingian và tạo ra nền tảng cho những gì sau này trở thành nước Đức.
Cuộc tấn công khiến quân Pháp bị bất ngờ
Sự chuẩn bị của Đức cho Trận Verdun bao gồm một trong những cuộc tập hợp binh lính và trang thiết bị lớn nhất Chiến tranh thế giới thứ nhất. Sử dụng địa hình gồ ghề và sự hiện diện lớn của không quân để che chắn các động thái, quân đội của Falkenhayn đã dành bảy tuần để xây dựng các tuyến đường sắt mới, lắp đặt các boongke bê tông kiên cố để chứa binh sĩ và tích trữ hơn 1.200 khẩu pháo.
Số lượng đáng kinh ngạc 2,5 triệu quả đạn pháo đã được vận chuyển tới mặt trận bằng 1.300 đoàn tàu đạn dược. Mặc dù có dự án kỹ thuật khổng lồ diễn ra ngay trước mắt, quân đội Pháp vẫn chưa chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc tấn công của Đức. Các pháo đài xung quanh Verdun ít tham gia chiến đấu trong giai đoạn đầu của cuộc chiến, và nhiều binh sĩ cùng các khẩu pháo của họ đã được điều đến các khu vực giao tranh căng thẳng hơn.
Quân đội Pháp đã kịp thời thực hiện một số chuẩn bị vào phút chót khi thời tiết xấu làm trì hoãn cuộc tấn công của Đức, nhưng họ vẫn rơi vào thế bị động trong giai đoạn đầu của trận chiến. Đến ngày 24 tháng 2 chỉ ba ngày sau cuộc pháo kích ban đầu quân Đức đã tiến lên nhiều dặm và vượt qua hai tuyến phòng thủ đầu tiên của Pháp.
Quân Đức chiếm được pháo đài của quân Pháp mà không cần nổ một phát súng
Ngày 25 tháng 2, quân đội Đức tiến gần tới Pháo đài Douaumont, pháo đài lớn nhất trong số hàng chục pháo đài Pháp bao quanh Verdun. Dưới điều kiện bình thường, Douaumont gần như bất khả xâm phạm, nhưng lực lượng đồn trú tại đây đã bị giảm xuống chỉ còn 57 binh sĩ trong những tháng trước trận chiến.
Sau khi tiếp cận pháo đài qua một lối đi không được phòng thủ, một nhóm nhỏ quân Đức do Trung úy Eugen Radtke chỉ huy đã dễ dàng thâm nhập vào các hầm ngầm và lần lượt bắt giữ lính Pháp mà không gặp bất kỳ sự kháng cự nào. Họ nhanh chóng chiếm toàn bộ pháo đài mà không hề chịu thương vong hay nổ một phát súng nào.
Tin tức về việc chiếm được Douaumont đã khiến Đức tổ chức ăn mừng tự phát và thậm chí cho học sinh nghỉ học. Tuy nhiên, sự kiện này là một cú đòn nặng nề vào tinh thần vốn đã suy yếu của quân đội Pháp. Phải mất tám tháng và hàng chục ngàn thương vong, quân Pháp mới giành lại được pháo đài vào tháng 10 năm 1916.
Quân Pháp giữ vững phòng tuyến Verdun nhờ “Con Đường Thiêng Liêng”
Do thiếu đường sắt an toàn và chịu sự oanh tạc liên tục từ đối phương, quân đội Pháp buộc phải dựa vào một con đường duy nhất rộng 20 foot (khoảng 6m) để cung cấp tiếp tế cho Verdun. Sau khi tiếp quản lực lượng Pháp vào cuối tháng 2 năm 1916, Tướng Philippe Pétain đã thực hiện các biện pháp để giữ con đường huyết mạch này hoạt động. Lính Pháp được huy động để rải sỏi và sửa chữa đường, đồng thời một đội gồm 3.000 xe tải quân sự và dân sự được huy động để vận chuyển.
Chỉ trong một tuần, hơn 190.000 binh sĩ và 25.000 tấn đạn dược, thực phẩm, và vật tư đã được vận chuyển tới tiền tuyến. Pétain cũng sử dụng con đường này để thay phiên hơn 40 sư đoàn trong và ngoài khu vực Verdun, giúp binh sĩ giữ được sự tươi mới và giảm thiểu ảnh hưởng của chứng rối loạn thần kinh do pháo kích. Sau này, con đường được đặt tên là “La Voie Sacrée” (“Con Đường Thiêng Liêng”) để tưởng nhớ đóng góp quan trọng của nó cho chiến tranh.
Trận Verdun chứng kiến việc sử dụng pháo kích hủy diệt
Trong số 800.000 thương vong tại Verdun, ước tính 70% là do pháo kích gây ra. Quân đội Đức đã bắn hơn 2 triệu quả đạn pháo trong đợt oanh tạc mở màn—một con số chưa từng có trong lịch sử vào thời điểm đó và hai bên đã bắn tổng cộng từ 40 đến 60 triệu quả đạn pháo trong suốt 10 tháng.
Âm thanh từ các cuộc oanh tạc vang xa đến 100 dặm (khoảng 160km), và binh lính mô tả một số ngọn đồi bị pháo kích nặng nề đến mức chúng phun lửa như núi lửa. Những người may mắn sống sót thường bị sốc nặng do âm thanh pháo kích liên tục.
“Một đơn vị gồm 175 người của tôi đã tới đó,” một binh sĩ Pháp viết về cuộc tấn công pháo binh của Đức tại Verdun. “Tôi rời đi với 34 người, vài người trong số họ bị điên nặng…họ không trả lời nữa khi tôi nói chuyện với họ.”
Lực lượng Không Quân Pháp tại Verdun bao gồm các phi công người Mỹ
Trong giai đoạn đầu của Trận Verdun, Đức chiếm ưu thế trên bầu trời, nhưng tình thế đã thay đổi khi Pháp tập hợp một lực lượng gồm 226 máy bay và tổ chức thành những phi đội chiến đấu đầu tiên trong lịch sử. Một trong những phi đội nổi tiếng nhất là Phi đội Lafayette, gồm chủ yếu các phi công người Mỹ.
Đơn vị này được thành lập vào tháng 4 năm 1916 một năm trước khi Hoa Kỳ chính thức tham gia chiến tranh và bao gồm 38 phi công người Mỹ, phần lớn là những người từng tham gia Lê dương Pháp. Phi đội Lafayette nổi bật với biểu tượng chiến binh da đỏ trên các máy bay Nieuport và hai linh vật sư tử con có tên “Whiskey” và “Soda.”
Tuy nhiên, Lafayette không chỉ gây ấn tượng bằng hình ảnh; họ đã đạt được khoảng 36 chiến thắng trên không, hầu hết trong năm tháng chiến đấu tại Verdun.
Trận Somme có thể đã làm thay đổi cục điện tại Verdun
Trận Somme là một trong số ít các trận đánh trong Thế chiến I sánh ngang Verdun về mức độ đẫm máu, nhưng nó có thể đã giảm bớt áp lực cho quân đội Pháp vào thời điểm họ gần như sụp đổ. Đáp lại lời kêu gọi khẩn thiết của Tướng Pháp Joseph Joffre rằng quân đội của ông sắp “không còn tồn tại,” phe Đồng Minh đã phát động cuộc tấn công đẫm máu tại sông Somme vào ngày 1 tháng 7 năm 1916.
Kết hợp với Chiến dịch Brusilov của Nga, nơi hàng trăm nghìn binh sĩ Áo-Hung bị bắt giữ tại Mặt trận phía Đông, cuộc tấn công buộc Đức phải chuyển binh sĩ và pháo binh ra khỏi khu vực Verdun vào một thời điểm quan trọng. Mặc dù Đức vẫn tiếp tục tấn công Verdun, nhưng sau một đợt tấn công thất bại vào tháng 7, họ đã mất thế chủ động vào tay quân Pháp.
Quân đội Pháp sau đó đáp trả bằng một cuộc phản công mạnh mẽ. Đến cuối tháng 12, khi trận chiến kết thúc, Pháp đã giành lại các pháo đài đã mất và đẩy lùi quân Đức về vị trí ban đầu.
Trận chiến để lại chín ngôi làng Pháp hoang tàn
Mười tháng bị bắn phá dữ dội đã khiến thành phố Verdun bị tàn phá nặng nề và hoàn toàn hủy diệt các ngôi làng gần đó gồm Beaumont, Bezonvaux, Cumières, Douaumont, Fleury, Haumont, Louvemont, Ornes, và Vaux.
Số lượng lớn thi thể và bom chưa phát nổ trong lòng đất đã khiến những “ngôi làng bị phá hủy” (“villages détruits”) này không thể tái thiết, nhưng chúng vẫn xuất hiện trên bản đồ nước Pháp và được quản lý bởi các thị trưởng tình nguyện không qua bầu cử. Ngày nay, ngoài một vài mảnh vụn rải rác, tất cả những gì còn lại của những ngôi làng này chỉ là các biển báo cho biết vị trí đường chính và các tòa nhà từng tồn tại.
Hài cốt vô danh của Trận Verdun được lưu giữ trong một hầm mộ chiến trường
Dù Đức dự định “làm cạn máu Pháp,” trận Verdun đã gây tổn thất gần như tương đương cho cả hai phe. Đức chịu 143.000 người chết (trong tổng số 337.000 thương vong), trong khi Pháp mất 162.440 binh sĩ (trong tổng số 377.231 thương vong).
Do các vụ nổ từ pháo đã chôn vùi nhiều người tử trận hoặc khiến hài cốt không thể nhận dạng, phần lớn các thi thể được thu hồi sau đó đã được đặt tại Hầm mộ Douaumont, một đài tưởng niệm đầy trang nghiêm chứa hài cốt của ít nhất 130.000 binh sĩ Pháp và Đức.
Lời kết
Trận Verdun, kéo dài suốt 10 tháng vào năm 1916, không chỉ là biểu tượng của sự tàn khốc trong Thế chiến I mà còn là bài học về chiến tranh tiêu hao và sự hy sinh to lớn của cả hai bên. Với hơn 800.000 thương vong và nhiều làng mạc bị hủy diệt hoàn toàn, trận chiến đã khắc sâu vào lịch sử những mất mát không thể đo đếm. Pywar hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về trận chiến này và đừng quên khám phá thêm các bài viết khác về lịch sử chiến tranh thế giới!
Biên dịch nội dung: Lê Tuấn
Nguồn: History.com – 10 Things You May Not Know About the Battle of Verdun
