English
Chế độ Khmer Đỏ, dưới sự lãnh đạo của nhà độc tài Marxist Pol Pot, đã cai trị Campuchia từ năm 1975 đến 1979. Tham vọng của Pol Pot trong việc xây dựng một “chủng tộc ưu việt” tại Campuchia thông qua các chính sách cải tạo xã hội đã dẫn đến cái chết của hơn 2 triệu người. Những nạn nhân này hoặc bị hành quyết vì bị coi là kẻ thù của chế độ, hoặc chết do nạn đói, bệnh tật hay lao động kiệt sức. Giai đoạn đen tối này trong lịch sử, được khắc họa qua bộ phim nổi tiếng The Killing Fields, đã được ghi nhận như một cuộc diệt chủng tại Campuchia.
Pol Pot và sự trỗi dậy của Khmer Đỏ
Dù Pol Pot và Khmer Đỏ chỉ nắm quyền vào giữa những năm 1970, sự trỗi dậy của họ có nguồn gốc từ thập niên 1960, khi phong trào nổi dậy cộng sản lần đầu tiên xuất hiện tại Campuchia, quốc gia khi đó vẫn được cai trị bởi chế độ quân chủ.
Trong những năm 1960, Khmer Đỏ hoạt động như cánh tay vũ trang của Đảng Cộng sản Kampuchea, tên gọi chính thức của họ dành cho Campuchia. Lực lượng này chủ yếu hoạt động tại các khu rừng rậm và vùng núi hẻo lánh ở đông bắc Campuchia, gần biên giới với Việt Nam, nơi đang chìm trong cuộc nội chiến. Lúc bấy giờ, Khmer Đỏ không nhận được nhiều sự ủng hộ từ người dân Campuchia, đặc biệt là ở các khu vực thành thị như thủ đô Phnom Penh.
Năm 1970, một cuộc đảo chính quân sự lật đổ quốc vương Norodom Sihanouk. Sau sự kiện này, Khmer Đỏ quyết định liên minh với vị vua bị phế truất, thành lập một liên minh chính trị. Nhờ sự ủng hộ mạnh mẽ dành cho quốc vương ở các đô thị, Khmer Đỏ dần nhận được sự tín nhiệm của người dân.
Trong 5 năm tiếp theo, Campuchia rơi vào nội chiến giữa quân đội cánh hữu, vốn dẫn đầu cuộc đảo chính, và phe ủng hộ liên minh giữa Quốc vương Norodom và Khmer Đỏ. Trong cuộc xung đột này, Khmer Đỏ dần chiếm ưu thế khi kiểm soát ngày càng nhiều khu vực nông thôn.
Năm 1975, Khmer Đỏ tiến vào Phnom Penh và chiếm quyền kiểm soát thủ đô. Với thắng lợi này, Khmer Đỏ đã giành chiến thắng trong cuộc nội chiến, đồng thời kiểm soát toàn bộ đất nước.
Đáng chú ý, Khmer Đỏ không khôi phục quyền lực cho Quốc vương Norodom mà chuyển giao quyền lực cho lãnh đạo của họ, Pol Pot. Quốc vương buộc phải sống lưu vong.
Kampuchea: Tầm nhìn của Pol Pot và Khmer Đỏ
Là lãnh đạo Khmer Đỏ trong những ngày còn là phong trào nổi dậy, Pol Pot đã ngưỡng mộ các bộ tộc ở vùng nông thôn đông bắc Campuchia. Ông tin rằng những bộ tộc này là hình mẫu lý tưởng với lối sống tự cung tự cấp, đoàn kết và chia sẻ thành quả lao động, không bị ảnh hưởng bởi tiền bạc, giàu sang hay tôn giáo, đặc biệt là Phật giáo phổ biến ở các thành phố Campuchia.
Khi Khmer Đỏ nắm quyền và đổi tên đất nước thành Kampuchea, Pol Pot nhanh chóng bắt tay vào tái thiết đất nước theo mô hình của các bộ tộc nông thôn, với mục tiêu xây dựng một “thiên đường nông nghiệp” theo phong cách cộng sản.
Năm 1975 được Pol Pot tuyên bố là “Năm Không” của Kampuchea, đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới. Chính quyền mới cắt đứt liên lạc với cộng đồng quốc tế, di dời hàng trăm nghìn cư dân thành phố về các công xã nông nghiệp, xóa bỏ tiền tệ, và cấm sở hữu tài sản cá nhân cùng các hoạt động tôn giáo.
Hành động này không chỉ làm đảo lộn đời sống xã hội mà còn gây ra hậu quả nặng nề, đẩy đất nước vào thời kỳ bi kịch nhất trong lịch sử.
Nạn diệt chủng Campuchia: Bi kịch dưới chế độ Khmer Đỏ
Các công xã nông nghiệp được Pol Pot thành lập nhanh chóng trở thành địa ngục trần gian. Công nhân tại đây phải chịu đựng lao động quá sức, thiếu ăn, và điều kiện sống khắc nghiệt. Hàng trăm nghìn người chết vì bệnh tật, đói kém, hoặc chấn thương nghiêm trọng do công việc cực nhọc và sự ngược đãi từ các lính canh Khmer Đỏ tàn nhẫn.
Chế độ Pol Pot cũng thực hiện hàng loạt cuộc hành quyết, nhắm vào những người bị coi là “kẻ thù của nhà nước.” Những người trí thức, hoặc bị nghi ngờ có khả năng lãnh đạo phong trào cách mạng, đều bị xử tử. Thậm chí, chỉ cần đeo kính hay biết nói ngoại ngữ cũng có thể bị kết án tử hình.
Đặc biệt, hàng trăm nghìn người thuộc tầng lớp trung lưu và trí thức Campuchia bị tra tấn và hành quyết trong các trung tâm đặc biệt tại các thành phố. Trung tâm khét tiếng nhất là nhà tù Tuol Sleng tại Phnom Penh, nơi giam giữ gần 17.000 người trong bốn năm chế độ cầm quyền.
Trong thời kỳ được gọi là nạn diệt chủng Campuchia, ước tính có từ 1,7 đến 2,2 triệu người Campuchia thiệt mạng dưới chế độ Pol Pot, đánh dấu một trong những bi kịch đẫm máu nhất lịch sử nhân loại.
Sự sụp đổ của Pol Pot
Năm 1979, quân đội Việt Nam tiến vào Campuchia và lật đổ chế độ Khmer Đỏ sau những cuộc giao tranh bạo lực tại biên giới hai nước. Trước đó, Pol Pot đã cố gắng mở rộng ảnh hưởng vào Việt Nam thống nhất, nhưng lực lượng của ông nhanh chóng bị đẩy lùi.
Sau cuộc xâm lược, Pol Pot cùng các chiến binh Khmer Đỏ rút lui về các vùng xa xôi hẻo lánh và tiếp tục hoạt động dưới dạng một phong trào nổi dậy với sức ảnh hưởng giảm dần. Trong suốt thập niên 1980, Việt Nam duy trì sự hiện diện quân sự tại Campuchia, bất chấp sự phản đối từ Hoa Kỳ.
Kể từ khi chế độ Khmer Đỏ sụp đổ, Campuchia dần tái lập quan hệ với cộng đồng quốc tế, dù vẫn đối mặt với nhiều thách thức như đói nghèo và mù chữ. Năm 1993, Hoàng tử Norodom trở lại lãnh đạo Campuchia trong vai trò một vị vua dưới chế độ quân chủ lập hiến.
Pol Pot sống ẩn dật tại vùng đông bắc Campuchia cho đến năm 1997, khi ông bị Khmer Đỏ xét xử vì các tội ác chống lại nhà nước. Tuy nhiên, phiên tòa được cho là chỉ mang tính hình thức. Pol Pot qua đời khi đang bị quản thúc tại gia trong căn nhà nằm sâu trong rừng.
Những câu chuyện về nỗi đau của người dân Campuchia dưới thời Pol Pot và Khmer Đỏ đã thu hút sự chú ý toàn cầu. Bộ phim The Killing Fields (1984), dựa trên cuốn sách The Death and Life of Dith Pran của nhà báo Sydney Schanberg, đã ghi lại tội ác này và trở thành một lời nhắc nhở đầy ám ảnh về lịch sử.
Lời kết
Qua bài viết, Pywar hy vọng mang đến cái nhìn toàn diện về tội ác của chế độ Khmer Đỏ dưới sự lãnh đạo của Pol Pot một trong những giai đoạn đen tối nhất lịch sử Campuchia. Hơn 2 triệu người dân vô tội đã phải chịu cảnh lao động kiệt sức, nạn đói, và các cuộc hành quyết tàn bạo, để lại bài học sâu sắc về sự khốc liệt của chủ nghĩa cực đoan. Pywar tin rằng việc ghi nhớ và học hỏi từ quá khứ sẽ góp phần xây dựng một thế giới hòa bình, nhân đạo và không còn chỗ cho những bi kịch tương tự.
Biên dịch nội dung: Lê Tuấn
Nguồn: history.com – Khmer Rouge
