English
Cuộc chiến thành Troy – xung đột thời đồ đồng giữa Troy và Hy Lạp Mycenaean – hòa trộn lịch sử và thần thoại, truyền cảm hứng cho các tác phẩm kinh điển như “Iliad” và “Odyssey”. Kể từ khi di tích Troy được tái phát hiện vào thế kỷ 19 tại miền tây Thổ Nhĩ Kỳ, các bằng chứng khảo cổ cho thấy đây từng là một vương quốc hùng mạnh, bị hủy diệt vào khoảng năm 1.180 TCN. Trong bài viết này, Pywar sẽ đưa bạn khám phá câu chuyện huyền thoại về cuộc chiến đã trở thành biểu tượng của Hy Lạp cổ đại.
Câu chuyện về cuộc chiến thành Troy
Theo các nguồn tài liệu cổ điển, cuộc chiến bắt đầu sau vụ bắt cóc (hoặc trốn chạy) của Hoàng hậu Helen xứ Sparta bởi hoàng tử Paris của thành Troy. Người chồng bị phản bội của Helen, vua Menelaus, đã thuyết phục anh trai mình, Agamemnon – vua của Mycenae – dẫn đầu một đoàn viễn chinh để đưa bà trở về. Agamemnon được đồng hành bởi các anh hùng Hy Lạp như Achilles, Odysseus, Nestor và Ajax, cùng với một hạm đội hơn một nghìn tàu từ khắp thế giới Hy Lạp. Họ vượt qua biển Aegean đến Tiểu Á, bao vây thành Troy và yêu cầu vua Priam của thành Troy trả lại Helen.
Bạn có biết? Một số truyền thống mô tả Homer là một nhà thơ mù, vì cái tên Homer nghe giống như một từ nghĩa là “mù” trong một số phương ngữ Hy Lạp. Trong “Odyssey,” một người hát rong mù xuất hiện kể chuyện về cuộc chiến, được nhiều người coi là hình ảnh tự họa của tác giả bài thơ.
Cuộc bao vây kéo dài hơn 10 năm, bị gián đoạn bởi các trận chiến và xung đột, trong đó nổi bật là cái chết của hoàng tử Hector thành Troy và chiến binh gần như bất khả chiến bại Achilles. Đến một buổi sáng, quân đội Hy Lạp rút lui khỏi trại, để lại một con ngựa gỗ lớn bên ngoài cổng thành Troy.
Bất chấp nhiều tranh cãi (và lời cảnh báo không được lắng nghe từ Cassandra, con gái vua Priam), người dân thành Troy đã kéo “món quà” bí ẩn này vào thành phố. Khi màn đêm buông xuống, con ngựa mở ra và một nhóm chiến binh Hy Lạp, do Odysseus dẫn đầu, chui ra và tấn công thành Troy từ bên trong.
Sau thất bại của thành Troy, các anh hùng Hy Lạp lần lượt trở về quê hương. Odysseus mất 10 năm vượt qua hành trình đầy gian nan và bị gián đoạn để trở về Ithaca, được kể lại trong “Odyssey.” Helen, sau khi hai người chồng Trojan kế tiếp của bà bị giết trong chiến tranh, đã trở lại Sparta để cùng cai trị với Menelaus. Sau cái chết của Menelaus, một số nguồn cho rằng bà bị lưu đày đến đảo Rhodes, nơi bà bị một góa phụ chiến tranh treo cổ để trả thù.
Các sử thi về cuộc chiến thành Troy
Thông tin về Homer – tác giả sử thi – còn rất ít ỏi. Các nhà sử học ước tính “Iliad” được hoàn thành vào khoảng năm 750 TCN và “Odyssey” vào khoảng năm 725 TCN. Cả hai tác phẩm đều bắt nguồn từ truyền thống truyền miệng và chỉ được ghi chép lại hàng thập kỷ hoặc thậm chí hàng thế kỷ sau khi được sáng tác.
Nhiều câu chuyện quen thuộc nhất về cuộc chiến, từ vụ bắt cóc Helen, con ngựa gỗ thành Troy, đến sự sụp đổ của Troy, đều xuất phát từ chuỗi truyện sử thi được gọi là “Vòng Sử Thi” (Epic Cycle), được tập hợp vào thế kỷ 6 TCN từ các truyền thống truyền miệng cổ xưa hơn.
Vào thế kỷ 1 TCN, nhà thơ La Mã Virgil đã sáng tác “Aeneid,” tác phẩm sử thi kinh điển thứ ba lấy cảm hứng từ cuộc chiến thành Troy. Tác phẩm kể về nhóm người Trojan, do anh hùng Aeneas dẫn đầu, rời bỏ thành phố bị tàn phá của họ để đến Carthage trước khi lập nên thành Rome. Mục đích của Virgil, một phần, là tạo nên một câu chuyện nguồn gốc ấn tượng cho triều đại đế chế đầu tiên của Rome, ngang tầm với truyền thuyết của người Hy Lạp.
Cuộc chiến thành Troy có thực sự diễn ra?
Nhiều phần trong các sử thi về cuộc chiến thành Troy rất khó được xem xét dưới góc độ lịch sử. Một số nhân vật chính là con cháu trực tiếp của các vị thần Hy Lạp (như Helen, con gái của Zeus – người đã biến thành thiên nga để cưỡng bức mẹ của bà là Leda), và hầu hết các sự kiện đều được các vị thần can thiệp hoặc dẫn dắt.
Ví dụ, Paris giành được tình yêu của Helen sau khi trao quả táo vàng cho nữ thần Aphrodite vì sắc đẹp của bà (câu chuyện “Phán quyết của Paris” kể rằng Paris được yêu cầu chọn nữ thần đẹp nhất giữa Hera, Athena và Aphrodite bằng cách trao quả táo vàng cho người chiến thắng). Các cuộc bao vây kéo dài được ghi nhận trong thời đại đó, nhưng các thành phố mạnh nhất cũng chỉ có thể cầm cự trong vài tháng, chứ không phải 10 năm liên tục.
Các cuộc khai quật lớn tại địa điểm thành Troy vào năm 1870, dưới sự chỉ đạo của nhà khảo cổ học người Đức Heinrich Schliemann, đã phát hiện một gò thành cổ nhỏ và các lớp trầm tích sâu 25 mét. Các nghiên cứu sau đó ghi nhận hơn 46 giai đoạn xây dựng được chia thành chín lớp, đại diện cho sự cư trú tại đây từ năm 3.000 TCN đến khi bị bỏ hoang hoàn toàn vào năm 1.350 SCN. Các cuộc khai quật gần đây cho thấy khu vực sinh sống lớn gấp 10 lần diện tích của thành cổ, biến Troy trở thành một thành phố đáng kể trong thời kỳ đồ đồng.
Lớp VIIa trong các lớp khai quật, có niên đại khoảng năm 1.180 TCN, tiết lộ các mảnh vụn bị cháy và những bộ xương nằm rải rác bằng chứng về sự phá hủy do chiến tranh, có thể là nguồn cảm hứng cho một phần câu chuyện về cuộc chiến thành Troy. Vào thời Homer, 400 năm sau, tàn tích của thành Troy vẫn còn có thể nhìn thấy.
Lời kết
Qua bài viết, Pywar hy vọng đã mang đến cho bạn cái nhìn tổng quan và sâu sắc về cuộc chiến thành Troy, một câu chuyện vừa mang tính lịch sử vừa đậm chất thần thoại của Hy Lạp cổ đại. Từ những truyền thuyết về vụ bắt cóc Helen, cuộc bao vây kéo dài 10 năm, đến chiến thuật con ngựa gỗ nổi tiếng, cuộc chiến thành Troy đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho các tác phẩm kinh điển như “Iliad” và “Odyssey.
Biên dịch nội dung: Lê Tuấn
Nguồn: History.com – Trojan War
