6 Trận chiến đỉnh cao của Alexander Đại Đế và một cuộc vây hãm

Alexander Đại Đế, vị vua trẻ của Macedonia, là một trong những nhà lãnh đạo quân sự xuất chúng nhất lịch sử nhân loại. Với tài năng vượt trội, ông đã mở rộng đế chế Macedonia từ Hy Lạp đến tận Ấn Độ, ghi dấu ấn bằng những chiến thắng vang dội như trận Gaugamela và Hydaspes. Trên hành trình chinh phục, ông không chỉ thay đổi bản đồ thế giới mà còn lan tỏa văn hóa Hy Lạp hóa khắp Trung Đông. Hãy cùng Pywar khám phá chi tiết về cuộc đời, chiến công và di sản của vị vua bất tử này, nơi lịch sử sống lại qua từng trang viết!

Alexander Đại Đế là ai?

Alexander Đại Đế là một trong những nhà lãnh đạo quân sự vĩ đại nhất trong lịch sử. Năm 336 TCN, khi mới 20 tuổi, ông kế vị cha mình là Philip II và trở thành vua của vương quốc Macedonia thuộc Hy Lạp. Ngay sau đó, ông bắt đầu một loạt chiến dịch quân sự mạnh mẽ để củng cố các lãnh thổ dưới quyền kiểm soát và mở rộng lãnh thổ về phía đông.

Là vua, Alexander đã chinh phục thành công đế chế Ba Tư đầu tiên, mở rộng lãnh thổ của Macedonia đến các vùng đất ngày nay thuộc Pakistan và Ấn Độ. Trong những chiến dịch này, ông đã lan tỏa văn hóa Hy Lạp khắp Trung Đông, đặt nền móng cho sự phát triển của văn hóa Hy Lạp hóa (Hellenistic culture) sau khi ông qua đời vào năm 323 TCN.

Sự nghiệp quân sự của Alexander nổi bật với hàng loạt chiến thắng vang dội, ngay cả khi quân đội của ông thường xuyên bị áp đảo về số lượng. Các sử gia ghi nhận rằng Alexander luôn dẫn đầu binh lính từ tiền tuyến trong mỗi trận chiến. Điều này khiến ông không ít lần bị thương nặng, bao gồm: một nhát chém vào đầu, một vết thương sâu ở đùi do kiếm, một mũi tên xuyên phổi suýt lấy mạng ông, và một mảnh đạn từ máy bắn đá găm vào vai.

Những chiến công và chiến dịch của Alexander không chỉ thay đổi lịch sử quân sự mà còn để lại di sản lâu dài, bao gồm cả những tác động môi trường từ các cuộc vây hãm lớn mà dấu tích vẫn còn hiện hữu cho đến ngày nay.

Cuộc chinh phạt của alexander đại đế

Trận chiến tại Thebes, năm 335 TCN

Khi thành bang Hy Lạp Thebes (không nên nhầm lẫn với thành phố Thebes ở Ai Cập) nổi dậy chống lại sự cai trị của Macedonia, Alexander nhanh chóng dẫn quân đến và dập tắt cuộc cách mạng. Sau khi giành chiến thắng trong trận chiến—một trong những chiến dịch lớn đầu tiên của ông—Alexander đã ra lệnh đốt cháy toàn bộ thành phố.

Theo Paul Cartledge, giáo sư danh dự về văn hóa Hy Lạp tại Đại học Cambridge, một trong những lý do khiến Alexander quyết định thiêu rụi Thebes là để gửi lời cảnh báo mạnh mẽ đến các thành bang Hy Lạp khác: “Đừng nổi loạn chống lại sự cai trị của Macedonia.” Tuy nhiên, chiến lược này không hoàn toàn hiệu quả, vì Sparta cũng đã nổi dậy (dù không thành công) vào năm 331 TCN. Thời điểm đó, Alexander đang tiến hành các chiến dịch tại châu Á để chinh phục đế chế Ba Tư.

Trận chiến sông Granicus, năm 334 TCN

Chiến thắng lớn đầu tiên của Alexander Đại Đế trước đế chế Ba Tư diễn ra tại sông Granicus, thuộc vùng Tiểu Á (Anatolia), khu vực phía tây của Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay. Trong trận chiến này, Alexander xâm lược lãnh thổ Ba Tư và đối đầu với các satraps (tổng trấn khu vực) của đế chế.

Chiến thắng vang dội tại Granicus đã khẳng định quyền cai trị của Macedonia tại Tiểu Á, mở đầu cho cuộc xâm lược rộng lớn hơn vào lãnh thổ Ba Tư. Thành công này cũng củng cố sự tự tin của Alexander, thúc đẩy ông tiến sâu hơn vào lãnh thổ đế chế và sẵn sàng đối đầu với lực lượng của Vua Darius III.

Trận chiến tại Issus, năm 333 TCN

Trận chiến đầu tiên giữa Alexander Đại Đế và Vua Darius III, người cai trị đế chế Ba Tư, diễn ra tại thị trấn cổ Issus, thuộc khu vực ngày nay là Thổ Nhĩ Kỳ. Tương tự như trận Granicus, trận Issus nằm ở rìa phía tây của đế chế Ba Tư.

Giáo sư Paul Cartledge nhận định rằng trận chiến này mang ý nghĩa rất quan trọng. Ông đặt câu hỏi: “Tại sao vị vua của đế chế Ba Tư lại quyết định đối đầu với Alexander ngay tại phía tây của đế chế mình?”. Ông cho rằng chiến dịch của Alexander ở Tiểu Á đe dọa đến mức Darius phải đích thân huy động quân đội Ba Tư và chỉ huy trong một trận chiến lớn.

Quân đội của Alexander đã đánh bại binh lính Ba Tư, ghi dấu một chiến thắng quan trọng trong hành trình chinh phục đế chế Ba Tư. Dù vậy, Darius đã sống sót để tiếp tục đối mặt với Alexander hai năm sau đó trong trận chiến quyết định tại Gaugamela.

Cuộc vây hãm thành Tyre, năm 332 TCN

Sau chiến thắng quyết định trước Darius III tại trận chiến Issus, Alexander tiến đến thành Tyre, một trong những thành phố cổ nhất và liên tục có người sinh sống trong lịch sử, nay thuộc Lebanon. Thời điểm đó, Tyre nằm trên một hòn đảo được bao quanh bởi những bức tường kiên cố, tạo thành thử thách lớn đối với bất kỳ đội quân xâm lược nào.

Alexander đã xây dựng một con đường đắp cao từ đất liền ra đảo và lắp đặt các tháp bao vây trên con đường này để tấn công thành phố. Cuộc vây hãm thành công, và Alexander chiếm được Tyre. Tuy nhiên, công trình đường đắp cao mà ông xây dựng đã có một tác động lịch sử ngoài mong đợi. Theo thời gian, lớp trầm tích tích tụ xung quanh con đường này, hình thành eo đất nối Tyre với đất liền như ngày nay.

Trận chiến Gaugamela, năm 331 TCN

Trận chiến cuối cùng giữa Alexander Đại Đế và Darius III diễn ra tại Gaugamela, thuộc khu vực Iraq ngày nay. Mặc dù quân đội của Darius đông hơn nhiều so với lực lượng của Alexander, nhưng Alexander một lần nữa đánh bại vua Ba Tư trong trận chiến mang tính quyết định này. Với chiến thắng tại Gaugamela, Alexander chính thức kiểm soát đế chế Ba Tư.

Darius, mặc dù thoát chết trong trận chiến, đã bị ám sát vào năm 330 TCN bởi một trong những tổng trấn của mình. Giáo sư Paul Cartledge nhận xét: “Sau khi giành chiến thắng tại Gaugamela, đế chế Ba Tư còn lại hoàn toàn nằm trong lòng bàn tay của Alexander. Chỉ là vấn đề thời gian trước khi ông kiểm soát hoàn toàn chúng.”

Trận chiến tại Persian Gate, năm 330 TCN

Thành phố cổ Persepolis, thuộc khu vực Iran ngày nay, từng là một trong những thủ đô quan trọng của đế chế Ba Tư dưới triều đại của Darius III. Sau khi đánh bại Darius, Alexander dẫn quân tiến đến Persepolis qua đèo núi Persian Gate – một con đường hiểm trở bảo vệ lối vào thành phố.

Tại đây, quân đội của Alexander đã đánh bại lực lượng phòng thủ Ba Tư cố gắng chặn đứng bước tiến của ông. Chiến thắng này cho phép Alexander chiếm giữ Persepolis và sau đó ra lệnh đốt cháy thành phố – một hành động mang tính biểu tượng nhằm khẳng định sự sụp đổ của đế chế Ba Tư.

Sau khi kiểm soát Persepolis, Alexander tiếp tục hành quân về phía đông để thiết lập quyền cai trị tại các khu vực thuộc đế chế Ba Tư mở rộng, bao gồm Afghanistan, Pakistan, và Ấn Độ ngày nay.

Trận chiến sông Hydaspes, năm 326 TCN

Trận chiến cuối cùng và cũng là một trong những chiến thắng quân sự lớn nhất của Alexander Đại Đế diễn ra tại sông Hydaspes (nay là sông Jhelum) ở khu vực Pakistan ngày nay. Tại đây, Alexander đối đầu với Vua Porus và lần đầu tiên phải đối mặt với một lực lượng đặc biệt: Voi chiến. Quân đội của Porus sử dụng khoảng 200 con voi chiến, tạo nên thử thách chưa từng có đối với Alexander.

Dù trận Hydaspes là một trong những lần Alexander tiến gần nhất đến thất bại, ông và quân đội của mình vẫn giành được chiến thắng. Thay vì tiêu diệt Porus, Alexander cho phép ông tiếp tục cai trị khu vực với điều kiện phải tuyên thệ trung thành với Alexander, người đã trở thành vua của đế chế Ba Tư.

Sau khi đảm bảo biên giới phía đông của đế chế, Alexander quay trở lại phần trung tâm của đế chế Ba Tư. Tuy nhiên, đó cũng là chiến dịch quân sự cuối cùng của ông. Năm 323 TCN, Alexander lâm bệnh và qua đời tại thành phố cổ Babylon (nay thuộc Iraq). Nguyên nhân cái chết của ông vẫn là một bí ẩn. Sự ra đi của vị vua 32 tuổi, không để lại người thừa kế rõ ràng, đã dẫn đến một loạt các cuộc chiến tranh nhằm tranh giành quyền kiểm soát đế chế rộng lớn mà ông để lại.

Lời kết

Cuộc đời và sự nghiệp của Alexander Đại Đế là biểu tượng cho khát vọng chinh phục và sự lãnh đạo xuất sắc. Từ những chiến thắng tại Granicus, Issus, đến Gaugamela và Persian Gate, ông đã xây dựng một đế chế vĩ đại vượt thời đại. Mặc dù qua đời ở tuổi 32, Alexander để lại một di sản to lớn về quân sự, văn hóa, và chính trị, đánh dấu một kỷ nguyên mới trong lịch sử nhân loại. Cùng đồng hành với Pywar để tìm hiểu thêm về những vị anh hùng lịch sử và các bài viết chuyên sâu về các lịch sử chiến tranh thế giới.

Biên dịch nội dung: Lê Tuấn

Nguồn: history.com – Alexander the Great: 6 Key Battles and a Siege