English
Trận Waterloo ngày 18/6/1815 tại Bỉ đánh dấu thất bại cuối cùng của Napoleon Bonaparte, kết thúc triều đại và sự thống trị của Pháp tại châu Âu. Napoleon từng chinh phục phần lớn Tây và Trung Âu sau khi lên ngôi hoàng đế Pháp năm 1804, nhưng bị quân Anh và Phổ đánh bại dưới sự chỉ huy của Công tước Wellington. Trong bài viết này, Pywar hy vọng mang đến cái nhìn chi tiết về trận chiến lịch sử, bài học từ tham vọng và thất bại của Napoleon, cùng di sản ông để lại cho nhân loại.
Sự trỗi dậy của Napoleon
Napoleon Bonaparte, sinh năm 1769 trên hòn đảo Địa Trung Hải Corsica, nhanh chóng thăng tiến trong hàng ngũ quân đội Pháp và chứng tỏ mình là một nhà lãnh đạo tài năng và táo bạo.
Sau khi nắm giữ quyền lực chính trị ở Pháp thông qua cuộc đảo chính vào năm 1799, ông được trao danh hiệu “Tổng tài thứ nhất” (First Consul) và trở thành nhân vật chính trị hàng đầu của Pháp.
Năm 1804, Napoleon tự tay đội vương miện, trở thành hoàng đế của Pháp trong một buổi lễ xa hoa. Dưới sự lãnh đạo của Napoleon, Pháp tham gia một loạt trận chiến thành công chống lại các liên minh châu Âu, và đế chế Pháp mở rộng trên phần lớn Tây và Trung Âu.
Trận chiến Leipzig
Năm 1812, Napoleon thực hiện một cuộc xâm lược thảm khốc vào Nga, nơi quân đội của ông buộc phải rút lui và chịu tổn thất nặng nề. Đồng thời, người Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, với sự hỗ trợ từ quân Anh, đã đẩy lùi lực lượng của Napoleon khỏi bán đảo Iberia trong Chiến tranh Bán đảo (1808-1814).
Trong Trận chiến Leipzig năm 1813, còn được gọi là Trận chiến các Quốc gia, quân đội của Napoleon bị đánh bại bởi một liên minh bao gồm quân Áo, Phổ, Nga và Thụy Điển. Sau thất bại này, Napoleon rút lui về Pháp, nơi các lực lượng liên minh chiếm được Paris vào tháng 3 năm 1814.
Sự thoái vị và trở lại của Napoleon
Ngày 6 tháng 4 năm 1814, ở tuổi ngoài 40, Napoleon buộc phải thoái vị, kết thúc khoảng 25 năm chiến tranh. Theo Hiệp ước Fontainebleau, ông bị lưu đày đến Elba, một hòn đảo Địa Trung Hải ngoài khơi bờ biển nước Ý.
Chưa đầy một năm sau, vào ngày 26 tháng 2 năm 1815, Napoleon trốn khỏi Elba và cùng hơn 1.000 người ủng hộ vượt biển đến đất liền Pháp. Ngày 20 tháng 3, ông trở lại Paris và được đón chào bởi đám đông hân hoan.
Vua mới, Louis XVIII, phải bỏ chạy, và Napoleon bắt đầu chiến dịch kéo dài 100 ngày, thường được gọi là “Hundred Days Campaign”.
Napoleon hành quân đến Bỉ
Sau khi trở lại Pháp, một liên minh gồm Áo, Anh, Phổ và Nga, coi Napoleon là kẻ thù, bắt đầu chuẩn bị chiến tranh. Napoleon đã tập hợp một đội quân mới và lên kế hoạch tấn công phủ đầu, đánh bại từng lực lượng đồng minh trước khi họ có thể phối hợp tấn công ông.
Vào tháng 6 năm 1815, quân đội của Napoleon tiến vào Bỉ, nơi các đội quân Anh và Phổ đóng quân riêng lẻ. Napoleon khích lệ tinh thần binh lính bằng tuyên bố: “Với tất cả người Pháp dũng cảm, thời khắc đã đến để chiến thắng hoặc hy sinh!”
Trong Trận Ligny vào ngày 16 tháng 6, Napoleon đã sử dụng pháo binh vượt trội để đánh bại quân đội Phổ dưới sự chỉ huy của Gebhard von Blucher. Tuy nhiên, quân Pháp không thể hoàn toàn tiêu diệt lực lượng Phổ, vốn nhanh chóng tái tổ chức và rút lui về vị trí gần làng Waterloo, thuộc Bỉ ngày nay.
Arthur Wellesley, Công tước Wellington
Hai ngày sau, vào ngày 18 tháng 6 năm 1815, Napoleon dẫn đội quân khoảng 72.000 người của mình đối đầu với đội quân Anh gồm 68.000 người, đã chiếm giữ vị trí gần Waterloo, nơi họ có thể liên lạc với đồng minh Phổ.
Quân đội Anh, bao gồm binh lính Bỉ, Hà Lan và Đức, được chỉ huy bởi Arthur Wellesley, Công tước Wellington, người đã nổi tiếng khi chiến đấu chống lại quân Pháp trong Chiến tranh Bán đảo. Wellington, một chuyên gia nổi tiếng về chiến thuật phòng thủ, đã chỉ huy quân đội của mình chiếm vị trí chiến lược dọc theo một sườn đồi để tạo lợi thế trong trận chiến.
Trận Waterloo bắt đầu
Trong một sai lầm quan trọng, Napoleon chờ đến giữa trưa mới ra lệnh tấn công để chờ mặt đất khô ráo sau cơn mưa lớn đêm trước. Sự chậm trễ này tạo điều kiện cho tàn quân Phổ của Blucher, với quân số được cho là hơn 30.000 người, có thời gian hành quân đến Waterloo và tham gia trận chiến chống lại quân Pháp trong ngày hôm đó.
Mặc dù quân Pháp thực hiện các cuộc tấn công quyết liệt, vị trí phòng thủ của Wellington dọc theo sườn đồi đã giúp ông khắc chế được các cuộc pháo kích ban đầu của Napoleon. Đến chiều, khi quân đội Phổ của Blucher đến tham chiến, cục diện nghiêng về phe Đồng Minh.
Đến tối, cả hai bên đều chịu thương vong nặng nề. Napoleon thực hiện một đợt tấn công cuối cùng lên vị trí của Wellington bằng đội quân tinh nhuệ nhất của mình, Lực lượng Vệ binh Hoàng gia Pháp. Tuy nhiên, lính gác Anh và bộ binh nhẹ đã đẩy lùi được cuộc tiến công này, khiến quân Pháp, vốn đã bị áp đảo về quân số, phải rút lui trong hỗn loạn.
Kỵ binh Phổ truy đuổi và tấn công tàn quân Pháp suốt đêm. Ước tính quân Pháp chịu khoảng 40.000 thương vong (bao gồm chết, bị thương và bị bắt), trong khi quân Anh và Phổ chịu khoảng 22.000 thương vong. Có khoảng 10.800 người thiệt mạng trong trận Waterloo, phần lớn là lính Pháp.
Được cho là kiệt sức và sức khỏe suy yếu trong chiến dịch tại Bỉ, Napoleon đã phạm sai lầm chiến thuật và thiếu quyết đoán. Ông cũng bị chỉ trích vì bổ nhiệm các chỉ huy kém năng lực, không phối hợp và giao tiếp hiệu quả trong trận chiến.
Cuối cùng, Trận Waterloo đánh dấu sự kết thúc sự nghiệp quân sự lẫy lừng của Napoleon. Người ta kể rằng ông rời trận chiến trong nước mắt.
Mặc dù giành chiến thắng, Công tước Wellington sau đó đã bày tỏ nỗi đau trước cái giá của chiến thắng: “Trái tim tôi tan nát bởi mất mát khủng khiếp mà tôi phải chịu đựng với những người bạn thân thiết, đồng đội cũ và những người lính đáng thương của tôi. Hãy tin tôi, không gì buồn bằng một trận chiến thua, ngoại trừ một trận chiến thắng.”
Wellington sau đó trở thành Thủ tướng Anh, trong khi Blucher, người ở tuổi 70 khi tham gia trận Waterloo, qua đời vài năm sau đó.
Bạn có biết? Ngày nay, cụm từ “gặp Waterloo” được sử dụng để chỉ việc ai đó phải chịu một thất bại cuối cùng và quyết định.
Những năm tháng cuối đời của Napoleon
Sau thất bại thảm khốc tại Trận Waterloo, giấc mơ thống trị châu Âu của Pháp tan vỡ, cũng như sự lãnh đạo của Napoleon. Vài ngày sau thất bại nhục nhã tại Waterloo, vào ngày 22 tháng 6 năm 1815, Napoleon một lần nữa thoái vị ngôi vua Pháp.
Tháng 10 cùng năm, ông bị lưu đày đến đảo Saint Helena, một hòn đảo xa xôi do Anh kiểm soát ở Nam Đại Tây Dương. Napoleon qua đời tại đó vào ngày 5 tháng 5 năm 1821, ở tuổi 51, nhiều khả năng do ung thư dạ dày.
Ban đầu, ông được chôn cất trên đảo. Tuy nhiên, vào năm 1840, hài cốt của Napoleon được đưa trở về Pháp và an táng trong hầm mộ tại khu phức hợp quân sự Les Invalides ở Paris, nơi yên nghỉ của các nhà lãnh đạo quân sự nổi tiếng khác của Pháp.
Lời kết
Pywar hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về Trận Waterloo, dấu mốc lịch sử kết thúc triều đại Napoleon. Trận chiến không chỉ chấm dứt giấc mơ thống trị châu Âu của Pháp mà còn để lại bài học sâu sắc về chiến tranh, tham vọng, và cái giá phải trả cho cả chiến thắng lẫn thất bại. Napoleon và di sản của ông vẫn khắc sâu trong lịch sử nhân loại. Tiếp tục đồng hành cùng chúng tôi tìm hiểu thêm về lịch sử chiến tranh thế giới.
Biên dịch nội dung: Lê Tuấn
Nguồn: History.com – Battle of Waterloo
