English
Chiến tranh Trăm Năm (1337-1453) là một cuộc xung đột kéo dài và phức tạp giữa hai vương quốc Anh và Pháp, bắt nguồn từ những tranh chấp lãnh thổ và quyền kiểm soát ngai vàng nước Pháp. Trải qua 116 năm trong thế kỷ 14 và 15, cuộc chiến bắt đầu khi vua Anh Edward III, cháu ngoại của vua Pháp Philip IV, bị từ chối quyền thừa kế ngai vàng Pháp và quyết định tiến hành một cuộc tấn công đáp trả.
Mặc dù không diễn ra liên tục, với nhiều giai đoạn hòa bình xen kẽ, cuộc chiến này bao gồm hàng loạt trận đánh nổi tiếng. Trong số đó, trận Agincourt là một minh chứng rõ nét cho sức mạnh quân đội Anh, trong khi những nhà lãnh đạo kiên cường như Jeanne d’Arc đã khơi dậy tinh thần chiến đấu của người Pháp để bảo vệ đất nước mình.
Cuối cùng, Pháp giành chiến thắng và buộc quân Anh phải rút khỏi lãnh thổ, ngoại trừ thị trấn chiến lược Calais nằm trên bờ biển Eo biển Manche. Cuộc chiến kéo dài này khiến cả hai quốc gia kiệt quệ nhưng lại giúp củng cố quyền lực của chế độ quân chủ Pháp và định hướng Anh tập trung vào việc mở rộng Đế chế Anh.
Nguyên nhân Chiến tranh Trăm Năm
Vào đầu thế kỷ 13, Pháp đã giành lại phần lớn lãnh thổ từ Anh. Tuy nhiên, Hiệp ước Paris năm 1259 vẫn giữ Công quốc Guyenne (hay còn gọi là Aquitaine) ở phía tây nam nước Pháp dưới sự kiểm soát của Anh. Khi vua Pháp Charles IV qua đời năm 1328 mà không để lại người thừa kế nam, người em họ của ông là Philip VI được chọn làm người kế vị thay vì cháu trai của ông, vua Edward III của Anh.
Tuy nhiên, vào năm 1337, Edward chính thức tuyên bố quyền thừa kế hợp pháp của mình với ngai vàng Pháp, khẳng định rằng ông nên cai trị cả hai quốc gia. Đáp lại, Philip tuyên bố thu hồi Công quốc Guyenne cho Pháp, dẫn đến cuộc xâm lược của Anh, mở đầu cho cuộc chiến.
Người Anh đã giành được một số chiến thắng quan trọng trong giai đoạn đầu. Trận thủy chiến Sluys năm 1340, nơi Edward trực tiếp chỉ huy hạm đội Anh sử dụng cung tên dài, đã giúp họ kiểm soát Eo biển Manche.
Tại trận Crécy năm 1346, Edward chỉ huy một đội quân Anh nhỏ hơn rất nhiều chống lại quân đội Pháp của Philip và một lần nữa sử dụng cung tên dài để đánh bại các hiệp sĩ mặc giáp. Cuộc bao vây Calais kéo dài gần một năm (1346-1347) mang lại cho Anh một chiến thắng quan trọng khác, chiếm được cảng chiến lược này, nơi trở thành căn cứ của họ tại Pháp trong hơn 200 năm.
Những chiến thắng liên tiếp của Anh, cùng với việc bắt giữ vua Pháp John II vào năm 1356 và những mâu thuẫn trong nội bộ hoàng gia Pháp, đã dẫn đến Hiệp ước Bretigny năm 1360. Theo đó, vua Pháp được trả tự do với điều kiện nộp tiền chuộc, còn Edward từ bỏ yêu sách ngai vàng Pháp nhưng vẫn giữ quyền kiểm soát một số vùng lãnh thổ của Pháp.
Xung đột tái diễn và sự trỗi dậy của Jeanne d’Arc
Sau khi vua John II qua đời năm 1364, con trai ông là Charles V lên ngôi và bắt đầu nỗ lực giành lại các lãnh thổ mà Pháp đã mất vào tay Anh. Khi hiệp ước đình chiến bị phá vỡ, chiến tranh tiếp tục nổ ra vào năm 1369. Dưới sự chỉ huy của tướng quân Bertrand du Guesclin, quân Pháp đã tái chiếm nhiều vùng quan trọng, bao gồm Normandy, Brittany và Aquitaine.
Dưới thời vua Henry V, Anh cũng khôi phục chiến dịch của mình và giành được một trong những chiến thắng lớn nhất trong cuộc chiến tại trận Agincourt năm 1415. Mặc dù quân Pháp đông gấp bốn lần với khoảng 24.000 binh sĩ so với 6.000 của Anh, việc sử dụng cung tên dài đã mang lại cho quân Anh một chiến thắng quyết định.
Kết quả là Hiệp ước Troyes năm 1420 công nhận Henry là người thừa kế ngai vàng Pháp và sắp đặt cuộc hôn nhân của ông với Catherine, con gái của vua Charles VI lúc bấy giờ. Tuy nhiên, một sự trỗi dậy của Pháp đã xảy ra khi Henry qua đời hai năm sau đó, để lại ngai vàng cho con trai ông là Henry VI, khi đó chỉ mới 9 tháng tuổi.
Năm 1429, Jeanne d’Arc, một cô gái nông dân 17 tuổi tin rằng Chúa đã chọn mình để lãnh đạo nước Pháp chống lại Anh, đã thuyết phục vua Charles VII (lên ngôi năm 1422 sau khi cha ông qua đời) giao quyền chỉ huy một đội quân để giải cứu thành Orleans, một thành phố trọng yếu của Pháp đang bị quân Anh bao vây. Thành công của bà đã truyền cảm hứng cho quân đội Pháp, nâng cao tinh thần chiến đấu và hỗ trợ Charles VII chính thức lên ngôi vào năm 1429.
Mặc dù Jeanne bị quân Anh bắt giữ và thiêu sống vào năm 1431, vai trò lãnh đạo của bà đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong chiến tranh, đưa cục diện nghiêng về phía Pháp.
Kết thúc Chiến tranh Trăm Năm
Năm 1453, khi quân Pháp đẩy lùi quân Anh, cuộc chiến bước vào giai đoạn cuối cùng. Tại trận Castillon ở tây nam nước Pháp, quân Pháp giành chiến thắng quyết định nhờ áp dụng chiến thuật pháo binh mới, chính thức chấm dứt các yêu sách của Anh đối với phần lớn lãnh thổ tại Pháp. Hiệp ước Rocquigny năm 1475 củng cố quyền kiểm soát của Pháp đối với lãnh thổ của mình, trong khi Anh chỉ giữ lại cảng Calais, nơi mà họ kiểm soát cho đến năm 1558.
Sau khi chiến tranh kết thúc, Pháp tập trung vào việc phục hồi và củng cố chế độ quân chủ. Trong khi đó, Anh đối mặt với nội chiến, được biết đến là Cuộc chiến Hoa Hồng năm 1455, đồng thời tập trung phát triển hải quân và khám phá các vùng đất mới qua Đại Tây Dương.
Lời kết
Chiến tranh Trăm Năm (1337-1453) không chỉ là cuộc xung đột kéo dài giữa Anh và Pháp mà còn đánh dấu những thay đổi sâu sắc trong lịch sử châu Âu. Từ các tranh chấp lãnh thổ, những trận chiến quyết định như Agincourt và Castillon, đến sự trỗi dậy của những nhân vật lịch sử như Jeanne d’Arc, cuộc chiến đã định hình lại quyền lực chính trị, quân sự và kinh tế của hai quốc gia.
Qua bài viết này, Pywar hy vọng mang đến cho độc giả một góc nhìn toàn diện về một giai đoạn lịch sử quan trọng, từ nguyên nhân, diễn biến đến kết quả. Đồng thời, chúng tôi mong muốn khơi dậy niềm đam mê tìm hiểu lịch sử và giá trị của những bài học từ quá khứ.
Biên dịch nội dung: Lê Tuấn
Nguồn: history.com – Hundred Years’ War
